نفقه فرزند مشترک

نفقه فرزند مشترک

به گفته وکیل خانواده یکی از مهم ترین تکالیف و تعهد پدر در مقابل فرزندان پرداخت نفقه فرزند مشترک می باشد. حسب ماده 1199 قانون مدنی نفقه فرزندان  به عهده پدرشان می باشد در صورتی که پدر فوت شود و یا اینکه نتواند نفقه فرزند خود را بپردازد، نفقه فرزندان در درجه بعد به عهده اجداد پدری می باشد .

حال ممکن است در خصوص برخی افراد موردی پیش بیاید که پدر و اجداد پدری زنده نباشند و یا اینکه توان پرداخت نفقه را نداشته باشند. در اینصورت نفقه فرزندان به عهده مادر می باشد. حال اگر مادر هم زنده نباشد یا نتواند پرداخت نفقه را به عهده بگیرد پرداخت نفقه به عهده پدر بزرگ و مادر بزرگ و مادر بزرگ پدری می باشد.

نفقه فرزند شامل چه چیزهایی هست؟

نفقه فرزند عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت و هزینه های بهداشت و درمان ، رفت آمد و آموزش و هر نیاز متعارف دیگر را  نیز می توان به آن اضافه کرد.

مطابق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی « نفقه اولاد برعهده پدر است پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است با رعایت الاقرب فالاقرب درصورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها نفقه برعهده مادراست. هرگاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری وجدات پدری واجب النفقه است و اگر چند نفراز اجداد و جدات مزبور از حیث درجه اقربیت مساوی باشند نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند».

پرداخت نفقه فرزندان تا چه زمانی ادامه دارد؟

حسب ماده 1197 قانون مدنی افرادی مستحق گرفتن نفقه هستند که ندار بوده و با اشتغال مناسب نتوانند امرار معاش کنند. بر حسب این تعریف قانونا فرزندان پسر از سن 18 سالگی و پایان دوره سربازی توانایی اشتغال و گذراندن معاش خود را دارند و در اینصورت نفقه پسران قطع خواهد شد.

اما در خصوص نفقه فرزندان دختر، در صورتی که فرزند دختر مشغول کاری نباشد واجب النفقه بوده و نفقه فرزند دختر تا زمان ازدواج بر عهده پدر می باشد.

شرایط تعلق نفقه به فرزند

مطابق ماده 1197 قانون مدنی “کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم کند”. دررویه  قضایی  فرزندان دختر تا زمان ازدواج و فرزندان پسر تا زمانیکه درآمد و شغلی نداشته باشند و در حال اشتغال به تحصیل هستند مستحق دریافت نفقه می باشند.

مطابق ماده 1204 قانون مدنی در نفقه فرزند استطاعت مالی منفق ( پدر) در نظر گرفته می شود اگر پدر استطاعت مالی برای پرداخت نفقه نداشته باشد ، نمی توان از او شکایتی کرد. شکایت از او در صورتی ممکن است که وی تمکن مالی داشته باشد و با این وجود نفقه را پرداخت نکند.

بنابراین ، شرایط تعلق نفقه فرزند این است که فرزند مال کافی نداشته باشد و نتواند به وسیله اشتغال معیشت خود را تامین کند و مورد بعدی در پرداخت نفقه فرزند توانایی یا استطاعت مالی نفقه دهنده در نظر گرفته می شود.

آیا نفقه معوقه فرزندان قابل مطالبه است؟

ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی « زوجه در هرحال می تواند برای نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتاز بوده و درصورت افلاس یا ورشکستگی شوهر زن مقدم برغرما خواهد بود ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می توانند مطالبه نفقه نمایند. »

بنابراین، مطابق ماده 1206 قانون مدنی بر خلاف اینکه زن می تواند نفقه معوقه خود را مطالبه کند، فرزندان امکان مطالبه نفقه معوقه از پدر را ندارند. فرزندان تنها می توانند نفقه حال و آینده را از پدرشان مطالبه کنند. حتی در صورتی که فرزندان شرایط امرار معاش خود را نداشته باشند طبق قانون نمی توانند مطالبه نفقه گذشته را کنند و تنها می توانند دادخواستی مبنی بر مطالبه نفقه در حال و آینده را داشته باشند.

آیا هزینه تحصیل هم جز نفقه حساب می شود؟

قانون در این خصوص حکمی قطعی نداده است اما اینطور به نظر می رسد که پرداخت هزینه تحصیل تا مقطعی اجباری بوده و جزء نفقه به حساب می آید.

نفقه فرزند پس از طلاق با چه کسی است؟

برخی از افراد تصور می کنند که در صورتی که پس از طلاق، حضانت فرزند را  مادر بر عهده بگیرد پرداخت نفقه فرزند نیز بر عهده ی او خواهد بود این ثصور نادرست است زیرا تامین نفقه فرزند بر عهده پدر می باشد و بعد از طلاق نیز وظیفه پرداخت نفقه بر عهده پدر است.

نفقه فرزند مشترک ممکن است به صورت توافق از سوی زوجین انجام پذیرد و یا در صورتیکه اختلاف داشته باشند به وسیله  کارشناس پرونده انجام می گیرد . اما در صورت طلاق توافقی همه چیز از جمله نفقه فرزندان با توافق دو طرف صورت می گیرد اما ممکن است که پدرو مادر سر این مسئله با مشکل مواجه شوند که می توانند از دادگاه رسیدگی به طلاق توافقی بخواهند که کارشناس میزان نفقه را مشخص نماید تا به این موضوع رسیدگی کند.

میزان نفقه فرزند چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟

حسب ماده 1204 قانون مدنی، پرداخت نفقه باید با در نظر گرفتن استطاعت مالی نفقه دهنده انجام شود. لذا، در صورتیکه دعوای پرداخت نفقه در دادگاه مطرح گردد دادگاه به این موضوع رسیدگی کرده و مبلغ نفقه را مشخص می نماید.

فی الواقع مبلغ نفقه فرزند مشخص و ثابت نیست تا بشود به آن حکم قطعی داد. شرایط زندگی و هزینه در شهر و روستاها و یا بر حسب میزان درآمد سرپرست خانواده ها کاملا متفاوت است.

لذا، قاضی پرونده با صدور قرار کارشناسی، پرونده را به کارشناس ارجاع می دهد و کارشناس با در نظر گرفتن استطاعت مالی نفقه دهنده مبلغ را تعیین می نماید.

کارشناس پرونده فاکتورهایی را طبق قانون برای نفقه دهنده در نظر می گیرد از جمله توانایی مالی پدر، نیازهای فرزند، عرف جامعه، تعداد فرزندان و مسائلی از این باب که بعد از آن پرونده را به قاضی تحویل داده تا قاضی حکم پرداخت نفقه را بدهد.

مجازات عدم پرداخت نفقه فرزند چیست؟

همانطور که گفته شد زمانی که فرزندان قادر به تامین معاش خود نباشند پرداخت نفقه به آن ها ضروری است. لذا، قانونگذار برای عدم پرداخت نفقه فرزند مجازاتی را در نظر گرفته است.

حسب ماده 53 قانون حمایت از خانواده اگر کسی با وجود استطاعت مالی از پرداخت نفقه اشخاص واجب النفقه مانند فرزندان خودداری نماید به حبس تعزیری درجه شش معادل شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

نکته : جرم ترک انفاق از جمله جرائم قابل گذشت است. یعنی شروع و ادامه ی تعقیب و رسیدگی منوط به شکایت شاکی است و هر گاه شاکی گذشت کند فرآیند کیفری متوقف می شود.

نحوه مطالبه نفقه فرزند

نحوه مطالبه نفقه فرزند بدین صورت است که اگر فرزند 18 سال تمام داشته باشد و حکم رشد را از دادگاه گرفته باشد خودش می تواند نسبت به مطالبه نفقه بر علیه پدر اقامه دعوی کند . درصورتی که فرزند دختر کمتر از ۹ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال باشد کسی که طفل را نگهداری می کند و یا حضانت فرزند بر عهده اوست مانند مادر می تواند برای نفقه فرزند اقدام نماید.

در صورتی که بعد از طلاق، توافقی برای پرداخت نفقه فرزند انجام شده باشد پرداخت نفقه بر مبنای توافق پرداخت خواهد شد در غیر اینصورت و در صورت اختلاف به وسیله کارشناس میزان نفقه فرزند مشخص می گردد.

توجه داشته باشید که مبلغ نفقه فرزند با توجه به تغییر شرایط  جامعه و تورم قابل تغییر است و مادر یا خود فرزند می تواند تقاضای تعدیل نفقه ( افزایش ) را به دادگاه تقدیم نماید.

نمونه دادخواست الزام به پرداخت نفقه فرزند

اینجانب به استناد تصویر مصدق عقدنامه شماره ……….. مورخ ……………. با خوانده دعوا ………….. عقد ازدواج دائمی در دفترخانه شماره ………. شهرستان …………….. منعقد نموده ایم که حاصل این ازدواج، تعداد ……..… فرزند دختر / پسر به نام / نام های ………….… می باشد. متاسفانه خوانده علی الرغم استطاعت مالی از تاریخ ………….. از پرداخت نفقه به فرزندان شرعی و قانونی خود امتناع نموده اند، و از آن جهت که به موجب ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی پرداخت نفقه فرزند دختر و پسر بر عهده پدر می باشد، رسیدگی و صدور حکم به پرداخت نفقه ایام حضانت و نگهداری فرزند / فرزندان خوانده به نام / نام های …… از تاریخ ……… لغایت …….. مستنداً به مواد ۱۱۹۹ و ۱۲۰۶ قانون مدنی به انضمام جمیع خسارات قانونی و هزینه دادرسی مورد استدعاست.

جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری