اعسار چیست؟

اعسار چیست؟

نوشته پیش رو توسط وکیل خانواده در خصوص اینکه اعسار چیست ؟ اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم به و اینکه معسر به چه کسی گفته می شود برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است. قطعا تمام اشخاصی که درگیر مسائل حقوقی می شوند با کلمه اعسار به نوعی آشنایی دارند.

اعسار چیست ؟ اعسار در اصطلاح حقوقی به شرایطی گفته می شود که شخص از نظر مالی امکان و شرایط پرداخت بدهی هایش را نداشته باشد یا توان پرداخت هزینه دادرسی برای رسیدن به حق خود را ندارد.

به این منظور قانون برای اینکه مانعی در مقابل احقاق حق مردم قرار نگیرد، با تصویب قوانین مدونی در این خصوص راه رسیدن به قانون و عدالت را فراهم کرده است طوری که هر گاه شخصی خود را صاحب حق و حقوقی می داند اما توانایی و شرایط پرداخت مالی برای طرح دعوی در دادگستری را ندارند به حق خود برسد.

نکته ایی که در قانون  در تعریف اعسار چیست ؟ مورد توجه و تامل قرار گرفته بدین شرح است که اعسار در قانون فقط شامل افراد حقیقی می باشد و مشمول اشخاص حقوقی مانند شرکت های تجاری نمی باشد . به طور جامع و در اصل کسی که به دلیل نداشتن مال کافی و یا عدم دسترسی به اموال و دارایی های خود قادر به پرداخت دین خود نباشد می تواند نسبت به طرح دادخواست اعسار اقدام کند.

هرگاه فردی از شخصی بابت خسارتی که به مالش وارد کرده شکایت کند و محکوم علیه مدعی باشد که توانایی پرداخت محکوم به (مالی را که به آن محکوم شده است ) را ندارد در این صورت محکوم علیه می تواند نسبت به طرح دعوای اعساراز محگوم به اقدام کند.

معسر کیست؟

حسب ماده 1 قانون اعسار معسر به کسی گویند که به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین و یا عدم دسترسی به دارایی خود قادر به پرداخت بدهی و دین خود نیست.

تبصره – عدم قابلیت دسترسی به مال در حکم نداشتن مال است. اثبات عدم قابلیت دسترسی به مال برعهده مدیون است.

انواع اعسار

1 – اعسار از هزینه دادرسی :

هر شخصی که بخواهد برای پرونده خود در دادگاه طرح دعوی کند مسلما مستلزم پرداخت هزینه هایی می شود که قانون مشخص کرده است. بنابراین ثبت هرگونه دادخواستی در دادگاه مستلزم پرداخت هزینه دادرسی است.

اگر شخصی توانایی پرداخت هزینه دارسی را نداشته باشد می تواند با اثبات اعسار خود از پرداخت هزینه دادرسی معاف شوند. برای طرح دعوای اعسار از هزینه دادرسی باید استشهادیه دو نفر از اشخاصی که از وضعیت مالی معسر مطلع می باشند پیوست دادخواست اعسار شود.

2 – اعسار از محکوم به :

گاهی حسب حکم دادگاه های حقوقی یا حکم دادگاه کیفری در امور جزایی شخص محکوم به پرداخت وجه، مال و یا جزای نقدی ( مثلا دیه، ضرر و زیان ناشی از جرم، داشتن بدهی) به دیگری شود. اما اگر فرد قادر به اجرای حکم نباشد و یا توانایی دسترسی به اموالش را نداشته باشد در این حالت معسر می تواند با اثبات وضعیت اعسار، از دادگاه تقاضای رسیدگی به اعسار را بخواهد.

البته این عدم تمکن ممکن است نسبت به کل محکوم به ( آنچه به آن محکوم شده ) باشد و یا گاها نسبت به مقدار مشخصی از مال که قادر به پرداخت نمی باشد. در هر دو صورت می توان با اثبات وضعیت اعسار تقاضای رسیدگی به اعسار را نمود .

شخصی که مدعی اعسار از محکوم به است باید لیست کلیه اموال را که شامل اموال منقول و غیرمنقول، وجوه نقدی نزد بانکها یا مطالبات از اشخاص ثالث و فهرست کلیه نقل و انتقالات یک سال قبل از طرح دعوا را ضمیمه دادخواست اعسار نماید. همچنین باید شهادتنامه کتبی چهار شاهد را که به وضعیت مالی و معیشتی محکوم علیه آگاه باشند ضمیمه دادخواست اعسار نماید.

اگر بعد از رسیدگی در دادگاه اعسار شخص ثابت شود دادگاه ضمن صدور حکم اعسار ‌با در نظر گرفتن وضعیت او مهلت مناسبی برای پرداخت می‌دهد یا حکم تقسیط بدهی را صادر می‌کند. در تعیین اقساط باید میزان درآمد مدیون در نظر گرفته شود. اگر محکوم علیه تا سی روز پس از ابلاغ اجرائیه نسبت به طرح دعوای اعسار اقدامی ننماید یا بدهی خود را پرداخت ننماید حبس خواهد شد.

مطابق ماده 14 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی دعوای اعسار از دعاوی غیرمالی می باشد و رسیدگی آن در مرحله بدوی و تجدیدنظر خارج از نوبت می باشد.

اعتراض به حکم اعسار از محکوم به

نتیجه حاصله از اعتراض به حکم اعسار از محکوم به دو حالت دارد : یکی اینکه دلایل اعسار برای دادگاه کافی بوده و حکم به قبول اعسار می دهد و دوم اینکه گاهی دلایل مطروحه کافی نباشد که حکم رد اعسار را می دهند. طبق قوانین وضع شده در دو حالت هم حکم رد یا قبول اعسار قابل رسیدگی در مرحله تجدید نظر است اما قابل رسیدگی در دیوان عالی کشور نمی باشد.

تکلیف ورثه معسر

چنانچه مدعی اعسار حین دعوی فوت کند، ورثه وی نمی‌توانند از حکم اعسار مورث خود استفاده کنند زیرا وضعیت اعسار قائم به شخص است و چه بسا ورثه، خود توانایی پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشند؛ بنابراین مکلف هستند در صورت داشتن تمکن مالی، هزینه دادرسی را در مرحله‌ای از رسیدگی بپردازند. ورثه زمانی می‌توانند هزینه را نپردازند که خودشان نیز معسر باشند و بتوانند این مساله را در دادگاه ثابت کنند که در این صورت، از معافیت پرداخت هزینه دادرسی استفاده خواهند کرد.

نکات مهم در خصوص اعسار

• دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار از هزینه دادرسی با دادگاهی است كه رای مورد درخواست تجدید نظر و یا فرجام را صادر نموده است.
• دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوی اعسار از محکوم به مطابق ماده 29 قانون اعسار با دادگاهی است که به دعوای اصلی یا دادگاه صادرکننده اجرائیه رسیدگی کرده است.
• مطابق ماده 512 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 15 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مال دادخواست اعسار از تاجر و اشخاص حقوقی پذیرفته نمی شود. اگر تاجری که مدعی اعسار باشد باید مطابق مقررات قانون تجارت دادخواست ورشکستگی بدهد.

جهت مشاوره حقوقی در خصوص اینکه اعسار چیست با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.